Èçíèê

Íà 25 àâãóñò 325 ã. å çàâúðøèë ïðîäúëæèëèÿò ïîâå÷å îò äâà ìåñåöà ïúðâè â èñòîðèÿòà íà õðèñòèÿíñòâîòî Âñåëåíñêè ñúáîð â Íèêåÿ (äíåøíèÿ òóðñêè ãðàä Èçíèê, áëèçî äî Èñòàíáóë íà ìàëîàçèàòñêèÿ áðÿã).Ñúáîðúò áèë ñâèêàí îò âèçàíòèéñêèÿ èìïåðàòîð Êîíñòàíòèí Âåëèêè, çà äà ñå ðàçðåøè ñïîðúò ìåæäó åïèñêîï Àëåêñàíäúð è Àðèé. Àëåêñàíäúð îáâèíÿâàë Àðèé â áîãîõóëñòâî, ïîíåæå îòðè÷àë áîæåñòâåíîñòòà íà Õðèñòîñ. Òîé òâúðäÿë, ÷å Õðèñòîñ íå å Áîã, à ïúðâèÿò è íàé-ñúâúðøåíîòî îò ñúòâîðåíèòå îò Áîãà ñúùåñòâà.

Íà Ñúáîðà ïðèñúñòâàëè è ìíîãî åïèñêîïè, âïîñëåäñòâèå ïðîñëàâåíè îò öúðêâàòà êàòî ñâåòöè (ñâåòè Íèêîëà, åïèñêîï Ìèð Ëèêèéñêè è ñâåòè Ñïèðèäîí Òðèìèòóíòñêè).  ïðîäúëæåíèå íà íÿêîëêî äíè Ñúáîðúò íå óñïÿë ëîãè÷åñêè äà äîêàæå ïîãðåøíîñòòà íà Àðèé. Ñâåòè Íèêîëà íå èçäúðæàë íà íàïðåæåíèåòî è óäàðèë Àðèé ïî ëèöåòî, çà êîåòî âðåìåííî ìó çàáðàíèëè äà ñâåùåíîñëóæè.

Ñïîðåä ïðåäàíèÿòà êàòî äîêàçàòåëñòâî çà õðèñòèÿíñêàòà ïðåäñòàâà çà Áîãà êàòî åäèííà è íåðàçäåëíà Ñâåòà Òðîèöà ñå ÿâèëî ÷óäîòî, èçâúðøåíî îò Ñâåòè Ñïèðèäîí. Òîé âçåë â ðúêà ïàð÷å îò ãëèíåí ñúä è êàçàë: „Áîã, êàêòî è òîçè ãëèíåí ÷èðåï, å Áîã Îòåö, Áîã Ñèí è Áîã Ñâåòè Äóõ.

Åäíîâðåìåííî ñ äóìèòå îò ÷èðåï÷åòî ëóìíàëè ïëàìúöè, ñëåä òîâà ïîòåêëà âîäà è íàêðàÿ ñå îáðàçóâàëà ãëèíà.

Ñëåä òîâà Ñúáîðúò îòõâúðëèë àðèàíñêîòî âåðîó÷åíèå è óòâúðäèë Ñèìâîëà íà Âÿðàòà çà âñè÷êè õðèñòèÿíñêè äúðæàâè.

Îñâåí òîâà íà Ñúáîðà áèëè ïðèåòè ïðàâèëà çà èç÷èñëÿâàíå äàòàòà íà ïðàçíèêà Ïàñõà ó õðèñòèÿíèòå. Ñïîðåä òÿõ õðèñòèÿíñêàòà ïàñõà âèíàãè íàñòúïâà ñëåä åâðåéñêàòà è ñå ïðàçíóâà â ïúðâèÿ íåäåëåí äåí ñëåä ïúðâîòî ïúëíîëóíèå ñëåä ïðîëåòíîòî ðàâíîäåíñòâèå.

Íèêåÿ ( Èçíèê ) Âèòèíèÿ , Òóðöèÿ .

 ëåãåíäàòà íà Áîã Äèîíèñ å îñíîâàòåëÿò íà Íèêåÿ , ñïîðåä çàïèñà , íÿêîè æèòåëè íà ìàëúê ãðàä ñúñ ñúùîòî èìå â áëèçîñò äî Thermopylai ìîæå äà ñòå ÿ êîëîíèçèðàëè ( Íîí Dion 15,170 ; . 16.403-5 ; . . Dio Chrys Or 39,1 è 8) . Îñâåí òîâà, â òîâà íàñåëåíî ìÿñòî äà ñå îòáåëåæè, äðåâåí âîåíåí ëàãåð íà Bottiei , à ãðàäúò å îáÿâåí çà Elikore , Ankore , êîãàòî ïðåç 316 ã. ïð.í.å. Antigonos Monophthalmos îñíîâàíà Antigoneia òàì ( Strab. Ãåîãð 12,565 ; . . . Eust Il 2.863 ) . Ñëåä áèòêàòà íà Issos , â 301 ã. ïð. Õð , Ëèçèìàõ ïðåâçåìà ãðàäà è ãî refounded ñ èìåòî íà æåíà ìó , äúùåðÿ íà Àíòèïàòúð .  282-81 ã. ïð. í. å. Íèêåÿ äîéäå ïðè âëàäåòåëèòå íà Âèòèíèÿ è äîñòèãíàõà ãîëÿìî çíà÷åíèå (îêîëî Mith . 6 & 77 ) . Åäâà ïðåç 72 ã. ïð. í. å. Âèòèíèÿ , ÷å ïîïàäà ïîä ðèìñêà âëàñò ïðè ñêëþ÷âàíå íà Mithridatic âîéíà (ïðèáëèçèòåëíî BCiv . 5.139.1 ) . Óêðàñåíè ïî âðåìåòî íà Àâãóñò äî òî÷êàòà íà òâúðäè ñ Íèêîìåäèÿ çà ñåäàëèùå íà ãóáåðíàòîðà íà ïðîâèíöèÿòà , Íèêåÿ ñòàâà ïúðâèÿò ãðàä íà åïàðõèÿòà ïî Êëàâäèé , êàêòî çíàåì îò ìîíåòîñå÷åíå . Ïëèíèé Ìëàäè , óïðàâèòåë ïðè Òðàÿí, äîïúëíèòåëíî óâåëè÷àâà ãðàäà. Àäðèàí ïîñåòè Íèêåÿ ïðåç 123 è ñå àíãàæèðàõà ïðîèçâåäåíèÿ íà óêðåïëåíèå , êîèòî ñà áèëè çàâúðøåíè â 3D â . ÀÄ ïî Êëàâäèé II ( Ãîòñêè ) , ñëåä ãîòèòå âå÷å ñà ïðè÷èíåíè ñåðèîçíè ùåòè íà ãðàäà, â 258 . Êîíñòàíòèí ïðîäúëæàâà ðàáîòàòà íà ðàçêðàñÿâàíå íà ïðåäøåñòâåíèöèòå ñè , è ïðîâåäå ïúðâàòà Ñúâåòà íà Íèêåÿ ïðåç 325 . Þñòèíèàí ñå îñîáåí èíòåðåñ â ãðàäà ( Amm. Marc , 26.1.3.5 ; . 2,2 ; 22.9.5 ), êîÿòî îòíîâî å èçáðàí â 787 çà âòîðèÿ ñúâåò.

Ãåîãðàôñêîòî ïîëîæåíèå íà Íèêåÿ áåøå îñîáåíî ùàñòëèâ ( Plin. HN 6.34.217 ; . Strab Ãåîãð 2,134 ; . . . Ptol Ãåîãð 5.1.3 ) . Ïîçèöèÿòà ñè íà áðåãà íà åçåðîòî Ascania ( Iznik Gölü ) , íà íèâîòî íà çåìÿòà è ïëîäîðîäíà, ñ øèðîêè ïúòèùà çà òðàôèêà, êîéòî èçëú÷âàøå îò ãðàäà, íàïðàâè Íèêåÿ ãîëÿìà åëèíèñòè÷åñêàòà öåíòúð. Ñòðàáîí ( Geogr. 12,565 ) ùàòåëíî îïèñàíî îñíîâàâàíåòî íà íîâ ãðàä Lysimachan : Òîé èìàøå êâàäðàòåí ïëàí 700 ì åäíà ñòðàíà , ïúòèùàòà áÿõà ïîäðåäåíè ñ ïåðïåíäèêóëÿðíè îñè, ñëåä ïåðôåêòíî ðåäîâíîñòòà íà ïðàâîúãúëíàòà ñõåìà; äâå ãîëåìè àðòåðèè ïðåìèíàâàò íà ïðàâîòî úãëè â öåíòúðà íà íàñåëåíîòî ìÿñòî , à îò ðàçøèðåíèÿ íà ïúòèùà äîâåäå äî ÷åòèðèòå ïîðòè íà ãðàäà, âèäèìè îò ôèêñèðàíà êàìúê ïîñòàâåíè â öåíòúðà íà ôèòíåñ çàëà, ñãðàäà, êîÿòî ïî òîçè íà÷èí òðÿáâà äà ñå ïðåäïîëàãà, â ñúðöåòî íà ãðàäîóñòðîéñòâåíèÿ ïëàí 

Ñëåäíèòå ïàìåòíèöè ñà èçáðîåíè ïî ïèñìåíà èñòîðèÿ è íàäïèñè: òåàòúð, ñâåòèëèùåòî íà áîãèíÿòà íà ðîìèòå è íà Öåçàð ( ïîñòðîåí ïî âðåìåòî íà Àâãóñò ) , åäèí Apolloneion , ïàçàð (ïîñòðîåíà ïîä Àäðèàí ) , àêâåäóêò , êàêòî è öúðêâèòå è äâîðåöà èçäèãíàò îò Þñòèíèàí ( Procop. De AED . 5.3). The ìîíåòîñå÷åíå , îò ïåðèîäà íà Marcus Aurelius íàòàòúê , îòáåëÿçâà ðåäèöà äðóãè ïàìåòíèöè , ñðåä êîèòî õðàìîâå íà Àñêëåïèé , íà Äèîíèñ , è íà Òþõå . Òåàòúðúò å íà SW íà ãðàäà, ìàêàð è ìàëêè îñòàíêè îò ñàìàòà ñãðàäà . Íåéíèòå ðàçìåðè ðàçïîçíàâàåìè äà äîñòèãíå ìàêñèìóì 85 õ 55 ì, à ñàìî ÷àñò îò êàâåÿ ñå çàïàçâà ; îðêåñòúðà è ñêåíåòî ñà áèëè çàãóáåíè . Íåãîâèÿò ïëàí òðÿáâà äà å áèë åëèíèñòè÷åñêàòà íî å ìíîãîêðàòíî ìîäèôèöèðàí ( Plin. Ep. 10.48 ) . Ëþáîïèòåí ïàìåòíèê , îáåëèñêà íà C. Cassius Philieus , ñå èçäèãà åäâà èçâúí Íèêåÿ ïî ïúòÿ êúì Íèêîìåäèÿ , è òðÿáâà äà å ñåìåéíà ãðîáíèöà. Îáåëèñêúò , òðèúãúëíî ñå÷åíèå , ñå íàìèðà íà 12 ì âèñî÷èíà, è ñå ïîñòàâÿ âúðõó ïðàâîúãúëíà îñíîâà 2 õ 3 m . Âèçàíòèéñêèÿò ãðàä , êîèòî íàïðàâèõà íåóçíàâàåìà ñ íîâèòå êîíñòðóêöèè äðåâíàòà Íèêåÿ îáêîâà åëèíèñòè÷åñêàòà - ðèìñêèÿ ãðàä ïëàí . Âíóøèòåëíèòå ðàííè ñòåíè èìàøå îò ïåòàòà â . Ñë. Õð âå÷å ñà ïðåìèíàëè ïðåç îñíîâåí ðåìîíò . Òîâà âèçàíòèéñêàòà ñòðîèòåëñòâî èìà äâà àñïåêòà . Ïîðòèòå, ñ òðîéíè îòâîðè , êàêòî è íÿêîëêî êóëè, èçãëåæäà âñå îùå äà ñëåäâàò Roman ïëàí , íî ÷åñòî íàäñòðîéêèòå ñà âèçàíòèéñêè , à îêîí÷àòåëíàòà ñèñòåìà å òóðñêè. Îñíîâíèòå öúðêâè Íèêåÿ âêëþ÷åíè êàòåäðàëàòà Ñâåòà Ñîôèÿ , ïúðâîíà÷àëíî áàçèëèêà ñ òðè êðèëà íà 5-òè â , êîéòî ïðåòúðïÿ ìíîãîêðàòíî âúçñòàíîâÿâàíå äî 14 Ñ; . . È öúðêâàòà Óñïåíèå Áîãîðîäè÷íî , ÷èéòî ñïîðåí õðîíîëîãèÿ âàðèðà ìåæäó 6-òè - 7-ìè è 8-ìè - äåâåòèÿ âåê. , ñ òîëêîâà ïî- âåðîÿòíî ïî-ðàíî. Îò çíà÷èì èíòåðåñ ñà áîãàòè ìîçàéêè îò êóïîëà è ïðèòâîðà , ðàçðóøåíè ïî âðåìå íà Ãðúöêî- òóðñêàòà âîéíà , èçâåñòåí ñàìî îò ôîòîãðàôèè è àêâàðåëè , íàïðàâåíè â íà÷àëîòî íà òîçè âåê.